Το μαχαίρι δεν είναι τίποτε άλλο από ένα εργαλείο: μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να φας, μπορείς να το χρησιμοποιήσεις και για να σκοτώσεις. Η φράση αυτή ταιριάζει γάντι στο Ιντερνετ: εκεί μπορεί κανείς να συναντήσει παιδεραστές, δολοφόνους, εκβιαστές και απατεώνες· μπορεί, όμως, να συναντήσει και σοφούς, επιστήμονες, ανθρώπους πρόθυμους να τον βοηθήσουν και να λύσουν όλες τις απορίες του, αλλά και έναν απίστευτο πλούτο γνώσεων που ξεπερνά σε όγκο το περιεχόμενο των μεγαλύτερων βιβλιοθηκών του κόσμου.
Το Διαδίκτυο είναι κι αυτό ένα εργαλείο, ευεργετικό και βλαπτικό ταυτόχρονα. Το θέμα είναι πώς θα το χρησιμοποιήσεις.
Στη χώρα μας το Ιντερνετ γνωρίζει θεαματική εξάπλωση τα τελευταία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Ελληνες αρχίζουν να το χρησιμοποιούν από το... νηπιαγωγείο: 2 στα 10 νήπια και 5 στους 10 μαθητές του δημοτικού σερφάρουν σήμερα στον Παγκόσμιο Ιστό.
Πόσο έτοιμα είναι, όμως, τα παιδιά να βουτήξουν από τόσο νωρίς στα ψηφιακά ύδατα; Και πόσο προετοιμασμένοι είναι οι γονείς τους να τα καθοδηγήσουν;
Τα ερωτήματα αυτά απασχόλησαν το συνέδριο του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου με θέμα «Σύνδεση με σύνεση», που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου η οποία γιορτάστηκε χθες σε 100 χώρες όλου τον κόσμου.
Το Ιντερνετ είναι κόλαση ή παράδεισος; «Θα έλεγα ότι είναι ένας ελεγχόμενος παράδεισος» είπε στα «ΝΕΑ» η δρ Βερόνικα Σαμαρά, συντονίστρια του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.
Και εξήγησε τι εννοεί: «Αν προσέχουμε και τηρούμε τους κανόνες, μόνο να κερδίσουμε έχουμε από το Ιντερνετ. Αν, όμως, δεν κινούμαστε με σύνεση και δεν αποφεύγουμε τα επικίνδυνα μονοπάτια μπορεί πολύ εύκολα από τον παράδεισο να βρεθούμε στην κόλαση, χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα να γυρίσουμε πίσω».
Δεκάδες ειδικοί ανέλυσαν στο συνέδριο τρόπους προστασίας των ανηλίκων και των ενηλίκων στην ψηφιακή εποχή, δίνοντας οδηγίες για ορθολογική χρήση του μέσου. Αν, όμως, έπρεπε να κρατήσουμε μόνο μία συμβουλή, ποια θα ήταν αυτή;
«Προσοχή στα προσωπικά δεδομένα!» λέει χωρίς ενδοιασμούς η δρ Σαμαρά. «Η αποκάλυψη όσο το δυνατόν λιγότερων πληροφοριών για εμάς, αλλά και ο σεβασμός των δεδομένων των άλλων, είναι το Α και το Ω. Πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας πως ό,τι ανεβαίνει στο Διαδίκτυο παύει αυτόματα να είναι ιδιωτικό».
Online κίνδυνοι. Με τη διείσδυση του Ιντερνετ σε όλο και μικρότερες ηλικίες αυξήθηκαν ραγδαία και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για τους ανηλίκους: σύμφωνα με έρευνα της μη κυβερνητικής οργάνωσης Ν.Ε.Ο.Ι., ένα στα τρία ελληνόπουλα έχει πέσει θύμα παρενόχλησης μέσω του facebook και των υπόλοιπων κοινωνικών δικτύων.
Οπως είπε στο συνέδριο η 18χρονη Εύα Μυλωνά - η οποία, μαζί με άλλους νέους, συμμετέχει στο Πάνελ Νέων του δικτύου Saferinternet.gr - «το Διαδίκτυο δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να αναπτύξουν μια δεύτερη ζωή. Οπως, λοιπόν, προστατεύουμε τη ζωή μας στον έξω κόσμο, έτσι επιβάλλεται να το κάνουμε και στον εικονικό».
Τα στοιχεία της Ελληνικής Ανοικτής Γραμμής SafeLine για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο δεν είναι ενθαρρυντικά: το 2012 καταγράφηκαν 2.600 καταγγελίες για παράνομη δραστηριότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων αφορούσε ζητήματα προσωπικών δεδομένων.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Γραμμής SafeLine, δρα Νίκο Φρυδά, τουλάχιστον το ένα τρίτο των περιπτώσεων είχαν να κάνουν με την έλλειψη σεβασμού της διαδικτυακής ταυτότητας και της ιδιωτικής ζωής των χρηστών.
Μόνο για το facebook έγιναν 845 καταγγελίες, οι οποίες περιελάμβαναν - μεταξύ άλλων - περιπτώσεις δημιουργίας ψεύτικων προφίλ και κρούσματα διαδικτυακού εκφοβισμού (cyberbulling). Το 11% των καταγγελιών αφορούσαν περιστατικά παιδικής πορνογραφίας και σεξουαλικής παρενόχλησης ανηλίκων, τα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί στη χώρα μας.
Την ίδια στιγμή, ανησυχία προκαλεί το φαινόμενο του grooming. Πρόκειται για περιστατικά αποπλάνησης ανηλίκων από παιδόφιλους που προσποιούνται ότι είναι έφηβοι και μπαίνουν σε chatrooms και κοινωνικά δίκτυα για να προσελκύσουν παιδιά με σκοπό να τα κακοποιήσουν.
Οι ανήλικοι πρέπει να αποφεύγουν να συνομιλούν με αγνώστους στο Ιντερνετ και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλύπτουν τα προσωπικά τους στοιχεία. Το τηρούν όμως;
«ΤΑ ΝΕΑ» έκαναν ένα πρόχειρο πείραμα σε γνωστό διαδικτυακό chatroom όπου συχνάζουν ανήλικοι. Μέσα σε λιγότερο από μισή ώρα καταφέραμε να πείσουμε δύο χρήστες (ηλικίας 15 και 17 ετών, κατά δήλωσή τους) να μας αποκαλύψουν το e-mail και τη διεύθυνσή τους στο Skype.
Τα προσωπικά δεδομένα. Σε μείζον πρόβλημα για τους χρήστες του Διαδικτύου ανάγεται η παραβίαση της ιδιωτικότητάς τους.
«Οι διαφημίσεις που εμφανίζονται όταν πλοηγούμαστε στο Ιντερνετ, οι οποίες είναι σχετικές με αναζητήσεις που έχουμε κάνει σε μηχανές αναζήτησης, οφείλονται σε cookies (σ.σ.: αρχεία δεδομένων που αποθηκεύονται κάθε φορά που μπαίνουμε σε ένα σάιτ) που καταγράφουν τις διαδικτυακές μας δραστηριότητες. Για την εγκατάσταση των cookies απαιτείται η ρητή συγκατάθεση του χρήστη, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει» ανέφερε ο δρ Κωνσταντίνος Λιμνιώτης, πληροφορικός ελεγκτής της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Μια απλή δοκιμή στο Google είναι αρκετή: ψάξτε για ταξίδια στο Λονδίνο και σύντομα κατά την πλοήγησή σας στον Παγκόσμιο Ιστό θα βρεθείτε αντιμέτωποι με καταχωρίσεις τουριστικών πρακτορείων που διαφημίζουν - τι άλλο; - ταξίδια στη βρετανική πρωτεύουσα!
Μάθε, μπαμπά μου, να σερφάρεις
Ξέρουν οι Ελληνες - παιδιά και μεγάλοι - πώς να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο; «Δυστυχώς, υπάρχει ένα εμφανές ψηφιακό χάσμα γενεών. Τα Ελληνόπουλα χρησιμοποιούν κατά κόρον το Ιντερνετ, ωστόσο δεν είναι ψηφιακά εγγράμματα. Απλώς παίζουν παιχνίδια, ανεβάζουν ή βλέπουν βιντεάκια στο YouTube και επικοινωνούν με τους φίλους τους στο facebook. Ομως το Διαδίκτυο δεν είναι μόνον αυτά. Πρέπει να γνωρίσουμε καλά το εργαλείο και να μάθουμε να το αντιμετωπίζουμε με κριτική σκέψη», σημειώνει η δρ Βερόνικα Σαμαρά.
Ερευνα του ιστότοπου
Kidsatsafety.gr κατέδειξε ότι οι γονείς ανηλίκων στην Ελλάδα επιδεικνύουν - λόγω άγνοιας - ιδιαίτερη χαλαρότητα αναφορικά με τις δραστηριότητες των παιδιών τους στο Ιντερνετ.
Ο υπολογιστής του παιδιού βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού μόνο στο 45% των περιπτώσεων (που σημαίνει ότι πάνω από τους μισούς ανηλίκους σερφάρουν χωρίς γονική επιτήρηση), ενώ μόνο ένας στους τρεις γονείς χρησιμοποιεί λογισμικό προστασίας από ακατάλληλες ιστοσελίδες (parental control). Ωστόσο, ένας στους τρεις θα γινόταν «φίλος» του παιδιού του στο facebook προκειμένου να το παρακολουθεί!
«Πολλοί γονείς θεωρούν ότι η τεχνολογία δεν είναι γι' αυτούς και την αφήνουν στην άκρη. Αυτό είναι λάθος. Το Διαδίκτυο είναι εργαλείο και πρέπει ο γονέας να ξέρει πώς χρησιμοποιείται για να μπορέσει να καθοδηγήσει το παιδί του σωστά», τονίζει η δρ Βερόνικα Σαμαρά, συντονίστρια του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.
Κολλημένοι με το facebook
Στην εποχή της κρίσης, οι Ελληνες στρέφονται στους φίλους τους. Οχι όμως στους πραγματικούς, αλλά στους... friends που έχουν στο facebook.
Στην Ελλάδα το κοινωνικό δίκτυο αριθμεί 3.970.000 χρήστες. Σύμφωνα με έρευνα της μη κυβερνητικής οργάνωσης Ν.Ε.Ο.Ι., ένα στα 10 μέλη του facebook στη χώρα μας δηλώνει ότι έχει τουλάχιστον... 1.500 φίλους, ενώ το 76% των ελλήνων χρηστών του facebook έχει περισσότερους από 100 φίλους.
Δεν λείπουν, όμως, και οι κακοτοπιές: το 15% δεν δηλώνει το πραγματικό του όνομα, ενώ ένας στους 10 παραδέχεται ότι έχει δημιουργήσει λογαριασμό με ψευδή στοιχεία, προκειμένου να παραπλανήσει ή να κατασκοπεύσει κάποιο άτομο.
Την ίδια στιγμή, το 1% των νηπίων στην Ελλάδα και το 15% των μαθητών δημοτικού διατηρεί λογαριασμό στο facebook, παρά την απαγόρευση του κοινωνικού δικτύου για δημιουργία λογαριασμών σε άτομα κάτω των 13 ετών.
Μαντινάδες... ασφαλείας
Ποιος είπε ότι η εκπαίδευση δεν είναι διασκεδαστική; Πάντως όχι οι εκπαιδευτικοί της Κρήτης, οι οποίοι έδωσαν χώρο στη φαντασία των παιδιών, διοργανώνοντας διαγωνισμό μαντινάδας με θέμα το ασφαλές Ιντερνετ. Τον προσεχή Απρίλιο θα βραβευθούν σε ειδική εκδήλωση στα Χανιά οι καλύτερες μαντινάδες. Για τους ανυπόμονους, ιδού ένα δείγμα: «Σεργιάνιζε προσεκτικά στου Ιντερνετ τσι στράτες, γιατί πολλοί 'ναι πονηροί και ψάχνουνε πελάτες»!
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΑ ΝΕΑ: Τετάρτη 06 Φεβρουαρίου 2013
.jpg)
